آنچه در این مقاله می خوانید
- سپتیک تانک در تصفیه فاضلاب چیست و چه انواعی دارد؟
- سپتیک تانک چیست؟
- اجزای اصلی سپتیک تانک
- نحوه عملکرد سپتیک تانک
- انواع سپتیک تانک
- ۱. سپتیک تانک بتنی
- ۲. سپتیک تانک پلیاتیلن (پلاستیکی)
- ۳. سپتیک تانک فایبرگلاس
- ۴. سپتیک تانک آجری یا سنتی
- ظرفیت سپتیک تانک و نحوه انتخاب آن
- نگهداری و سرویس سپتیک تانک
- مزایا و معایب استفاده از سپتیک تانک
- جمعبندی
سپتیک تانک در تصفیه فاضلاب چیست و چه انواعی دارد؟
مقدمه
یکی از مهمترین بخشهای هر سیستم تصفیه فاضلاب، سپتیک تانک (Septic Tank) است. این واحد که بهعنوان یک سیستم تصفیه فاضلاب محلی شناخته میشود، نقش کلیدی در جداسازی و تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب خانگی و صنعتی دارد. سپتیک تانک درواقع یک مخزن تهنشینی و تجزیه بیهوازی است که با استفاده از فرایندهای طبیعی، فاضلاب را به دو بخش مایع و جامد تفکیک میکند و باعث کاهش چشمگیر آلودگی آن میشود.
در مناطقی که دسترسی به شبکه فاضلاب شهری وجود ندارد، استفاده از سپتیک تانک یکی از بهترین و اقتصادیترین روشهای مدیریت فاضلاب است. این سیستم ساده اما کارآمد، علاوهبر حفاظت از محیط زیست، موجب جلوگیری از نفوذ مستقیم فاضلاب خام به خاک و منابع آب زیرزمینی میشود.
سپتیک تانک چیست؟
سپتیک تانک یک مخزن بسته و ضد نشت است که معمولاً از جنس بتن، فایبرگلاس یا پلیاتیلن ساخته میشود. این مخزن به گونهای طراحی شده که فاضلاب ورودی در آن فرصت کافی برای تهنشینی و تجزیه پیدا میکند. مواد جامد موجود در فاضلاب در کف سپتیک تهنشین میشوند و در طی زمان توسط باکتریهای بیهوازی تجزیه شده و به گاز و لجن تبدیل میگردند. در بخش بالایی مخزن نیز مایعات تصفیهشده به سمت خروجی هدایت میشوند.
به بیان سادهتر، سپتیک تانک یک تصفیهخانه کوچک خانگی است که در محل نصب میشود و بدون نیاز به برق یا تجهیزات پیچیده، بخشی از فاضلاب را تصفیه و آماده دفع در خاک میکند.


اجزای اصلی سپتیک تانک
هر سپتیک تانک معمولاً از بخشهای زیر تشکیل شده است:
ورودی فاضلاب: لولهای که فاضلاب خام از طریق آن وارد تانک میشود.
حجره اول (مخزن تهنشینی): محل تجمع مواد جامد و شروع فرایند تجزیه بیهوازی.
دیوار جداکننده (بافل): وظیفه دارد جریان فاضلاب را آرام کند تا ذرات معلق تهنشین شوند.
حجره دوم (محل زلالسازی): بخش مایع فاضلاب در این قسمت از مواد جامد جدا میشود.
خروجی فاضلاب تصفیهشده: مایع نسبتاً زلال از این قسمت به چاه جذبی یا سیستم پستصفیه هدایت میشود.
دریچه بازدید و تخلیه: برای بازرسی و خارج کردن لجن انباشته شده استفاده میشود.
برای دریافت مشاوره تخصصی و استعلام قیمت سپتیک تانک در مشهد و خراسان، با مشاورین فنی شرکت ما تماس بگیرید.
کارشناسان ما آمادهاند تا با بررسی شرایط پروژه شما، بهترین نوع و ظرفیت سپتیک تانک صنعتی را پیشنهاد دهند.

نحوه عملکرد سپتیک تانک
عملکرد سپتیک تانک بر اساس دو فرآیند طبیعی انجام میشود:
تهنشینی مواد جامد: ذرات سنگین موجود در فاضلاب در کف تانک جمع میشوند و لایهای از لجن را تشکیل میدهند.
تجزیه بیهوازی: باکتریهای بیهوازی شروع به تجزیه مواد آلی موجود در لجن میکنند. در نتیجه حجم لجن کاهش یافته و گازهایی مانند متان و دیاکسیدکربن آزاد میشود.
مایع بالایی که حاصل این فرآیند است، فاضلاب نسبتاً تصفیهشدهای میباشد که قابلیت دفع در چاه جذبی یا استفاده در مراحل بعدی تصفیه را دارد.

انواع سپتیک تانک
۱. سپتیک تانک بتنی
یکی از قدیمیترین و پرکاربردترین انواع سپتیک تانک است. بدنه این نوع از بتن مسلح ساخته میشود و دوام بالایی دارد.
مزایا: استحکام زیاد، مقاومت در برابر فشار خاک.
معایب: وزن بالا، هزینه نصب بیشتر، احتمال ترک خوردگی در گذر زمان.
۲. سپتیک تانک پلیاتیلن (پلاستیکی)
مدرنترین نوع سپتیک تانک است که از پلیاتیلن با دانسیته بالا تولید میشود.
مزایا: وزن سبک، ضد خوردگی، نصب آسان، طول عمر بالا.
معایب: قیمت اولیه کمی بالاتر از بتن، حساسیت به اشیای تیز در حین جابجایی.
۳. سپتیک تانک فایبرگلاس
این نوع از ترکیب الیاف شیشه و رزین ساخته میشود و بسیار مقاوم و سبک است.
مزایا: مقاومت شیمیایی بالا، نصب سریع، مناسب مناطق مرطوب.
معایب: هزینه ساخت بیشتر نسبت به نوع بتنی.
۴. سپتیک تانک آجری یا سنتی
در گذشته بیشتر در مناطق روستایی ساخته میشد. از آجر و سیمان ساخته شده و معمولاً فاقد عایق کامل است.
مزایا: ساخت آسان و ارزان.
معایب: نشتپذیر، غیر بهداشتی، عمر کوتاه.
ظرفیت سپتیک تانک و نحوه انتخاب آن
ظرفیت سپتیک تانک به میزان فاضلاب تولیدی بستگی دارد. برای خانههای مسکونی معمولاً ظرفیت بین ۳ تا ۱۰ مترمکعب مناسب است. عوامل مؤثر بر انتخاب شامل:
تعداد ساکنین یا کاربران
میزان مصرف روزانه آب
نوع استفاده (خانگی، رستوران، کارگاه صنعتی و…)
شرایط خاک و سطح آب زیرزمینی
انتخاب دقیق حجم سپتیک تانک باعث افزایش کارایی و کاهش دفعات تخلیه لجن خواهد شد.

نگهداری و سرویس سپتیک تانک
برای عملکرد بهینه، سپتیک تانک باید هر ۲ تا ۳ سال یکبار تخلیه لجن شود. رعایت چند نکته در نگهداری آن ضروری است:
از ورود مواد شیمیایی قوی، روغن و زباله به فاضلاب خودداری کنید.
دریچه بازدید را حداقل سالی یکبار بررسی کنید.
در اطراف سپتیک تانک نباید درخت با ریشههای عمیق کاشته شود.
مزایا و معایب استفاده از سپتیک تانک
مزایای استفاده از سپتیک تانک
کاهش آلودگی محیط زیست
جلوگیری از نفوذ مستقیم فاضلاب به منابع آب زیرزمینی
عدم نیاز به مصرف انرژی
هزینه نگهداری پایین
قابلاستفاده در مناطق بدون شبکه فاضلاب شهری
معایب سپتیک تانک
نیاز به تخلیه دورهای
کاهش راندمان در مناطق با سطح آب زیرزمینی بالا
در صورت طراحی نادرست، احتمال نشت فاضلاب وجود دارد
جمعبندی
سپتیک تانک یکی از مؤثرترین و اقتصادیترین روشهای تصفیه اولیه فاضلاب در مناطق فاقد شبکه جمعآوری است. این سیستم با استفاده از فرآیندهای طبیعی، قادر است بخش عمدهای از آلودگی فاضلاب را حذف کرده و از آلودگی خاک و منابع آبی جلوگیری کند.
انتخاب نوع مناسب سپتیک تانک (بتنی، پلیاتیلن یا فایبرگلاس) و نگهداری اصولی آن، باعث افزایش عمر سیستم و حفاظت از محیط زیست میشود.
در نهایت میتوان گفت که سپتیک تانک نهتنها یک ابزار فنی برای تصفیه فاضلاب است، بلکه بخش مهمی از زیرساخت پایدار زیستمحیطی محسوب میشود.