روشهای نوین تصفیه پساب کارخانههای نساجی
صنایع نساجی به دلیل مصرف بالای آب و استفاده از رنگها و مواد شیمیایی مختلف، یکی از آلایندهترین صنایع از نظر پساب صنعتی محسوب میشوند. فاضلاب نساجی معمولاً دارای رنگ پایدار، COD و BOD بالا، ذرات معلق، مواد مقاوم به تجزیه، فلزات سنگین و ترکیبات سمی است. بنابراین برای تصفیه آن نیاز به فناوریهای مدرن، چندمرحلهای و قابل اطمینان وجود دارد. در ادامه مهمترین روشهای نوین تصفیه پساب نساجی را بررسی میکنیم.
اکسیداسیون پیشرفته (AOP)؛ نقطه آغاز تخریب آلایندههای مقاوم
اکسیداسیون پیشرفته یکی از مؤثرترین فناوریهای جدید برای تصفیه پساب نساجی است؛ چرا که بسیاری از ترکیبات موجود در این فاضلاب بههیچوجه با روشهای متداول بیولوژیکی تجزیه نمیشوند. در فرایند AOP، با استفاده از «رادیکالهای هیدروکسیل» آلایندهها به مولکولهای بسیار سادهتر تبدیل میشوند. این روش معمولاً برای حذف رنگها، کاهش COD و از بین بردن بو استفاده میشود.
از رایجترین روشهای اکسیداسیون پیشرفته میتوان به ازنزنی، فرابنفش + پراکسید هیدروژن (UV/H₂O₂) و فرآیند فنتون اشاره کرد. ازن از مؤثرترین راهها برای ازبینبردن رنگهای مقاوم است و مهمترین مزیت آن عدم تولید لجن اضافی است. فرآیند فنتون نیز در حذف COD بسیار قدرتمند است و میتواند رنگ و ترکیبات آلی پیچیده را تجزیه کند. نکته مثبت این روشها این است که ساختار شیمیایی آلودگی را بهطور مستقیم تخریب میکنند و در نتیجه راندمان کلی سیستم تصفیه را افزایش میدهند.
فناوریهای غشایی (Membrane Systems)؛ راه رسیدن به بازچرخانی کامل آب
استفاده از غشاها یکی از مهمترین تحولات صنعت تصفیه پساب در سالهای اخیر است. سیستمهایی مانند اولترافیلتراسیون (UF)، نانوفیلتراسیون (NF) و اسمز معکوس (RO) قادرند پساب تصفیهشده را به حد قابل مصرف در خط تولید یا حتی استاندارد آب صنعتی برسانند. این سیستمها امکان تحقق سیاست «صفر تخلیه پساب (ZLD)» را برای کارخانهها فراهم میکنند.
در فناوریهای غشایی، آب با فشار از غشای نیمهتراوا عبور میکند و مولکولها و ذرات بزرگتر مانند ترکیبات آلی، رنگ، فلزات سنگین و مواد محلول پشت غشا باقی میمانند. مزیت این روش خروجی بسیار شفاف و باکیفیت است؛ اما در کنار آن نیاز به پیشتصفیه مناسب و کنترل رسوب نیز وجود دارد. امروز ترکیب AOP و RO یکی از موفقترین روشها برای تصفیه نساجی محسوب میشود.
بیوراکتور غشایی (MBR)؛ نسل جدید تصفیه بیولوژیکی
MBR ترکیبی از سیستم لجن فعال و غشای میکروفیلتراسیون یا اولترافیلتراسیون است که موجب افزایش راندمان تصفیه و کاهش چشمگیر تولید لجن میشود. برخلاف روشهای قدیمی بیولوژیکی، در این فناوری جداسازی با غشا انجام میشود و بنابراین خروجی سیستم بسیار شفاف و مناسب برای مراحل بعدی است.
بیوراکتور غشایی قادر است COD و BOD را در حد بسیار بالا کاهش دهد و در برابر تغییرات بار آلی نیز عملکرد پایداری دارد. این ویژگی مخصوصاً برای کارخانههای نساجی که دبی و کیفیت فاضلاب آنها متغیر است اهمیت زیادی دارد. مهمترین مزیت MBR نیاز به فضای بسیار کمتر نسبت به تصفیهخانههای سنتی و امکان بازچرخانی آب است. به همین دلیل بسیاری از پروژههای جدید نساجی در ایران و جهان به سمت MBR رفتهاند.
جذب پیشرفته و نانوجاذبها؛ راهکاری کمهزینه برای حذف رنگ و فلزات
یکی دیگر از روشهای مؤثر در تصفیه پساب نساجی، استفاده از جاذبها است. در این روش آلودگی روی سطح جاذب گیر افتاده و از آب جدا میشود. کربن فعال بهعنوان معروفترین جاذب سالها مورد استفاده بوده، اما نسل جدید جاذبها مانند نانوجاذبهای اکسید فلزی، رزینهای اصلاحشده و پلیمرهای جاذب توانایی بسیار بیشتری در حذف رنگ، ترکیبات آلی و فلزات سنگین دارند.
مزیت بزرگ این روش، سرعت بالا و نیاز به تجهیزات سادهتر است. علاوه بر این، برخی از این جاذبها قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارند و میتوانند هزینههای عملیاتی را کاهش دهند. در بسیاری از پروژهها این روش بهعنوان یک مرحله تکمیلی بعد از AOP یا MBR بهکار میرود تا پساب خروجی به استانداردهای نهایی برسد.
اگر در انتخاب سیستم مناسب تصفیه دچار تردید هستید، نگران نباشید.
تنها کافیست با ما تماس بگیرید تا مشاورین متخصص، بهترین گزینه را برای کارخانه شما بررسی و معرفی کنند – کاملاً رایگان.
05135231610 – 09157677361
سیستمهای هیبریدی؛ ترکیب چند فناوری برای دستیابی به بهترین راندمان
پساب نساجی معمولاً ترکیبی از آلایندههای شیمیایی و بیولوژیکی است و از این رو یک روش بهتنهایی برای تصفیه کامل کافی نیست. امروزه اغلب کارخانهها از سیستمهای ترکیبی یا هیبریدی استفاده میکنند. برای مثال:
AOP → MBR → RO
انعقاد شیمیایی → اولترافیلتراسیون → اسمز معکوس
فنتون → جذب پیشرفته
در این ترکیبها هر مرحله بخشی از آلایندهها را حذف کرده و بار ورودی مرحله بعدی را کاهش میدهد. نتیجه این سیستمها:
کاهش چشمگیر هزینههای دفع پساب
کاهش حجم لجن
رسیدن راحتتر به استاندارد تخلیه یا بازچرخانی
پایدارتر شدن راندمان تصفیهخانه
به همین دلیل سیستمهای هیبریدی امروز متداولترین و قابلاعتمادترین انتخاب برای صنایع نساجی محسوب میشوند.
جمعبندی
فاضلاب صنایع نساجی به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی مقاوم، رنگ پایدار و بار آلی بالا، یکی از پیچیدهترین انواع پساب صنعتی است. روشهای قدیمی دیگر پاسخگو نیستند و کارخانهها برای رعایت استانداردها و کاهش هزینههای بهرهبرداری به سمت فناوریهای نوین حرکت کردهاند. استفاده از سیستمهایی مانند:
اکسیداسیون پیشرفته
فناوریهای غشایی
بیوراکتور غشایی
جذب و نانوجاذبها
سیستمهای ترکیبی
امکان تحقق بازچرخانی کامل آب و تبدیل کارخانه به واحد بدون تخلیه پساب (ZLD) را فراهم میکند و در عین حال هزینههای زیستمحیطی و عملیاتی را به طور قابلتوجه کاهش میدهد.
Alireza 
